Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών έως και το 2019

I. Γενικές πληροφορίες

1. Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ισχύει από το Πανεπιστημιακό έτος 2006-07 για τους φοιτητές που έχουν εισαχθεί από το Πανεπιστημιακό έτος 2006-07 και μετά.
2. Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας προσφέρει ένα Πτυχίο με δύο κατευθύνσεις: Α) Ιστορία και Β) Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης.
3. Οι σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ διεξάγονται με το σύστημα των εξαμηνιαίων μαθημάτων. Το ακαδημαϊκό έτος διαρθρώνεται σε δύο ακαδημαϊκά εξάμηνα, το χειμερινό και το εαρινό.
4. Η ελάχιστη διάρκεια σπουδών είναι οκτώ (8) εξάμηνα.
5. Η ανώτατη διάρκεια φοίτησης στις προπτυχιακές σπουδές δεν μπορεί να υπερβαίνει τον ελάχιστο αριθμό των οκτώ (8) εξαμήνων που απαιτούνται για τη λήψη του Πτυχίου του Τμήματος προσαυξανόμενη κατά τέσσερα (4) εξάμηνα.
6. Οι φοιτητές/τριες έχουν το δικαίωμα να διακόψουν, με έγγραφη αίτησή τους στη Γραμματεία του Τμήματος, τις σπουδές τους για όσα εξάμηνα, συνεχόμενα ή μη, επιθυμούν και πάντως όχι περισσότερα από τον ελάχιστο αριθμό των οκτώ (8) εξαμήνων που απαιτούνται για τη λήψη του Πτυχίου. Τα εξάμηνα αυτά δεν θα προσμετρώνται στην παραπάνω ανώτατη διάρκεια φοίτησης. Οι φοιτητές/τριες που διακόπτουν δεν έχουν τη φοιτητική ιδιότητα καθ’ όλο το χρονικό διάστημα διακοπής των σπουδών τους.
7. Την ευθύνη της σύνταξης του ωρολόγιου προγράμματος κάθε εξαμήνου έχουν ο Πρόεδρος και η Γραμματεία του Τμήματος.
8. Με βάση τις απαιτήσεις του Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος οι συνελεύσεις των Τομέων καθορίζουν τη διδακτέα ύλη και τον τρόπο διδασκαλίας των διαφόρων μαθημάτων. 9. Η διδασκαλία του Υποχρεωτικού (Υ) μαθήματος και του μαθήματος Υποχρεωτικού Ειδίκευσης (ΥΕΙΔ) είναι υποχρεωτική για τον αντίστοιχο Τομέα, τουλάχιστον κάθε δεύτερο εξάμηνο.
10. Το Τμήμα ορίζει έναν Σύμβουλο Σπουδών, ο οποίος δέχεται σε ακρόαση τουλάχιστον μία (1) ώρα την εβδομάδα τους φοιτητές που επιθυμούν να ενημερωθούν σχετικά με το σύστημα σπουδών ή να ζητήσουν οδηγίες για συγκεκριμένα προβλήματα των σπουδών τους.
11. Με την έναρξη των μαθημάτων κάθε εξαμήνου οι φοιτητές υποβάλλουν ηλεκτρονικά δήλωση με τα μαθήματα που προτίθενται να παρακολουθήσουν κατά το συγκεκριμένο εξάμηνο. Ο μέγιστος αριθμός μαθημάτων που μπορεί να δηλώσει ο φοιτητής ανά εξάμηνο είναι εννέα (9).
12. Επειδή ο αριθμός των φοιτητών στα Φροντιστήρια είναι περιορισμένος (βλέπε ΙΙΙ. Οργάνωση του Προγράμματος Σπουδών), οι φοιτητές, πριν από την έναρξη των μαθημάτων, δηλώνουν εγγράφως συμμετοχή στα μαθήματα αυτά πρώτα στους διδάσκοντες και μετά τα δηλώνουν ηλεκτρονικά. Και οι δύο δηλώσεις είναι υποχρεωτικές. Στα Φροντιστήρια εγγράφονται κατά προτεραιότητα φοιτητές του έβδομου (7ου) εξαμήνου και άνω και του όγδοου (8ου) εξαμήνου και άνω.
13. Η αξιολόγηση της επίδοσης των φοιτητών γίνεται με τον τρόπο που κρίνει προσφορότερο ο εκάστοτε διδάσκων του μαθήματος. Προκειμένου, ωστόσο, για Υποχρεωτικά μαθήματα (Υ) και Υποχρεωτικά μαθήματα Ειδίκευσης (ΥΕΙΔ), εκτός των Φροντιστηρίων, οι τυχόν εργασίες που προαιρετικά αναλαμβάνουν να εκπονήσουν οι φοιτητές δεν τους απαλλάσσουν από τις άλλες υποχρεώσεις τους στα συγκεκριμένα μαθήματα. Στα Φροντιστήρια είναι υποχρεωτική η συγγραφή αυτόνομης εργασίας επί συγκεκριμένου θέματος.
14. Η αξιολόγηση και η βαθμολογία των φοιτητών σε κάθε μάθημα γίνεται στο τέλος του εξαμήνου με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας του μαθήματος. Οι τελικές εξετάσεις σε κάθε μάθημα ολοκληρώνουν τον έλεγχο των γνώσεων και είναι γραπτές ή προφορικές. Η γραπτή εξέταση σε κάθε μάθημα διαρκεί τουλάχιστον δύο (2) ώρες μετά την εκφώνηση των θεμάτων και την παροχή εξηγήσεων από τον διδάσκοντα σε συγκεκριμένες ερωτήσεις των εξεταζομένων. Μετά την ολοκλήρωση της παροχής εξηγήσεων δεν επιτρέπεται η υποβολή πρόσθετων ερωτήσεων.
15. Όλοι οι φοιτητές που εξετάζονται γραπτά ή προφορικά πρέπει να έχουν μαζί τους τη φοιτητική ταυτότητα για ενδεχόμενο έλεγχό τους από τους επιτηρητές.
16. Η οριστική αποτυχία σε ένα μάθημα συνεπάγεται την εκ νέου δήλωση και παρακολούθησή του σε επόμενο εξάμηνο, εκτός αν πρόκειται για μάθημα Υποχρεωτικό κατ’ Επιλογήν (ΥΕ) ή Ελεύθερη Επιλογή (ΕΕ), οπότε μπορεί να επιλεγεί το ίδιο ή άλλο μάθημα. 17. Ο Κανονισμός Σπουδών μπορεί να αναθεωρηθεί με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος.

II. Κωδικοποίηση και τεχνικοί όροι του Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος
Γνωστικά Αντικείμενα: Χαρακτηρίζονται έτσι οι επιμέρους Επιστημονικοί Κλάδοι του Τμήματος (π.χ. Βυζαντινή Αρχαιολογία, Ιστορία της Χερσονήσου του Αίμου, Ιστορία της Νεότερης Τέ-χνης κ.λπ.). Κάθε γνωστικό αντικείμενο κωδικοποιείται με τρεις αλφαβητικούς χαρακτήρες, από τους οποίους ο πρώτος δηλώνει το γενικότερο (Α = Αρχαιολογία, Ι = Iστoρία), ενώ οι δύο επόμενοι τον ειδικότερο κλάδο (π.χ. ΑΠΡ = Πρoϊστορική Αρχαιολογία). Μάθημα: Μέρος ενός γνωστικoύ αντικειμένου. Το μάθημα κωδικοποιείται με τριψήφιο αριθμό. Το πρώτο ψηφίο δηλώνει το επίπεδο του μαθήματος: οι κωδικοί που αρχίζουν από 1 αναφέρονται σε εισαγωγικά μαθήματα (Υ), αυτοί από 6 σε μαθήματα ειδίκευσης των δύο κατευθύνσεων του Πτυχίου (ΥΕΙΔ) περιλαμβανομένων των φροντιστηριακών μαθημάτων (ΥΕΙΔΦ), ενώ αυτοί από 2, 3 ή 4 σε μαθήματα Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν (ΥΕ).
Διδακτική Μονάδα (ΔΜ): Μια διδακτική ώρα στη διάρκεια ενός εξαμήνου προσφέρει μια διδακτική μονάδα.
Κατευθύνσεις Πτυχίου: Το Πτυχίο του Τμήματος έχει δύο κατευθύνσεις: α) ειδίκευση στην Ιστορία και β) ειδίκευση στην Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης. Οι φοιτητές/τριες επιλέγουν την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν διαμορφώνοντας ανάλογα το πρόγραμμά τους.
Μονάδα ECTS: Διδακτική Μονάδα του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων. Μία μονάδα ECTS αντιπροσωπεύει 30 ώρες εργασίας του φοιτητή. Οι μονάδες ECTS, οι οποίες αποδίδονται στις κατηγορίες μαθημάτων, αντιστοιχούν στο σύνολο της εργασίας του φοιτητή για κάθε μάθημα έκαστης κατηγορίας και εξειδικεύονται κατωτέρω στην Οργάνωση του Προγράμματος Σπουδών. Για τους φοιτητές που έχουν εγγραφεί πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 αντιστοιχούν τριάντα (30) μονάδες σε ένα εξάμηνο φοίτησης, ενώ 244 ή 243 μονάδες (ανάλογα με την κατεύθυνση Πτυχίου) αντιστοιχούν σε τέσσερα έτη σπουδών. Για τους φοιτητές που εγγράφηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά αντιστοιχούν 240 μονάδες σε τέσσερα έτη σπουδών και για τις δύο κατευθύνσεις.

III. Οργάνωση του Προγράμματος Σπουδών
Η οργάνωση του προγράμματος προβλέπει πέντε κατηγορίες μαθημάτων.

• Υποχρεωτικά (Υ). Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει είκοσι ένα (21) γενικά μαθήματα (63 ΔΜ, 84 ECTS), τα οποία είναι υποχρεωτικά για όλους τους φοιτητές του Τμήματος, και περιλαμβάνουν:
  • έντεκα (11) εισαγωγικά μαθήματα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Ιστορίας της Τέχνης, Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
  • οκτώ (8) γλωσσικά μαθήματα: τρία (3) από την Αρχαία Ελληνική, ένα (1) από τη Λατινική, ένα (1) από τη Μεσαιωνική Ελληνική, τρία (3) από τη Νέα Ελληνική Φι-λολογία
  • δύο (2) μαθήματα Παιδαγωγικής
  • Τα μαθήματα αυτά αναλογούν στα πρώτα τρία εξάμηνα των σπουδών. Εξαιρούνται τα δύο (2) μαθήματα Παιδαγωγικής, τα οποία οι φοιτητές επιτρέπεται να δηλώσουν από το 5ο εξάμηνο και εξής.
  • Οι φοιτητές των τριών (3) πρώτων εξαμήνων υποχρεούνται να δηλώσουν στην αρχή κάθε εξαμήνου μόνο τα υποχρεωτικά μαθήματα.
  • Η αποτυχία σε ένα ή περισσότερα από τα υποχρεωτικά μαθήματα δεν αποτελεί εμπόδιο για να προχωρήσει ο φοιτητής στην επιλογή μαθημάτων Ειδίκευσης (ΥΕΙΔ) περιλαμβανομένων των Φροντιστηρίων (ΥΕΙΔΦ), των Υποχρεωτικών Επιλογής (ΥΕ) και των Ελεύθερων Επιλογών (ΕΕ) μετά το πέρας των τριών πρώτων εξαμήνων.
• Υποχρεωτικά Ειδίκευσης (ΥΕΙΔ). Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει υποχρεωτικά μα-θήματα ειδίκευσης, τα οποία κατευθύνουν τους φοιτητές στην Ιστορία ή στην Αρχαιολο¬γία και Ιστορία της Τέχνης.
  • Όλα τα μαθήματα της επιλεγόμενης κατεύθυνσης είναι υποχρεωτικά.
  • Οι φοιτητές που επιλέγουν την ειδίκευση στην Ιστορία παρακολουθούν δεκατρία (13) Υποχρεωτικά μαθήματα Ειδίκευσης (39 ΔΜ, 91 ECTS για όσους εγγράφηκαν πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012/78 ECTS για όσους εγγράφηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά).
  • Οι φοιτητές που επιλέγουν την ειδίκευση στην Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης παρακολουθούν δεκατέσσερα (14) Υποχρεωτικά μαθήματα Ειδίκευσης (42 ΔΜ, 98 ECTS για όσους εγγράφηκαν πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012/84 ECTS για όσους εγγράφηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά).
• Υποχρεωτικά Ειδίκευσης Φροντιστήρια (ΥΕΙΔΦ). Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει υπο-χρεωτικά φροντιστηριακά μαθήματα ειδίκευσης.
  • Τα τρία (3) μαθήματα (9 ΔΜ, 24 ECTS) Υποχρεωτικά Ειδίκευσης Φροντιστήρια στην Ιστορία είναι όλα υποχρεωτικά.
  • Από τα τέσσερα (4) μαθήματα Υποχρεωτικά Ειδίκευσης Φροντιστήρια στην Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης που προσφέρονται, οι φοιτητές οφείλουν να επιλέξουν δύο (2) Φροντιστήρια (6 ΔΜ, 16 ECTS για όσους εγγράφηκαν πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012/18 ECTS για όσους εγγράφηκαν από το ακα¬δημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά) διαφορετικού γνωστικού αντικειμένου.
  • Σε όλα τα Φροντιστήρια η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική με δυνατότητα δύο (2) απουσιών. Ο αριθμός των φοιτητών σε κάθε Φροντιστήριο είναι περιορισμένος με κατώτατο όριο τους 10 (δέκα) και ανώτατο όριο τους είκοσι (20) φοιτητές ανά διδάσκοντα.
• Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν (ΥΕ). Η τέταρτη κατηγορία περιλαμβάνει μαθήματα από όλα τα γνωστικά αντικείμενα του Τμήματος και μπορούν να επιλεγούν από όλους τους φοιτητές του Τμήματος ανεξάρτητα από την κατεύθυνση που ακολουθούν.
  • Από αυτήν την κατηγορία μαθημάτων οι φοιτητές επιλέγουν επτά (7) μαθήματα (21 ΔΜ, 35 ECTS για όσους εγγράφηκαν πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013/42 ECTS για όσους εγγράφηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά).
  • Οι φοιτητές δεν μπορούν από την κατηγορία των μαθημάτων Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν (ΥΕ) να επιλέξουν περισσότερα από δύο (2) μαθήματα του ίδιου γνω-στικού αντικειμένου.
  • Το μάθημα «Ανασκαφή – Σχέδιο» (ΑΑΑ 313) δηλώνεται ως ΥΕ μόνο από τους φοιτητές που επιλέγουν την κατεύθυνση της Αρχαιολογίας.
• Ελεύθερης Επιλογής (ΕΕ). Η πέμπτη κατηγορία περιλαμβάνει μαθήματα ελεύθερης επιλογής. Οι φοιτητές μπορούν να επιλέξουν δύο (2) μαθήματα (6 ΔΜ, 10 για όσους εγγρά-φηκαν πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012/12 ECTS για όσους εγγράφηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά) από το Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος [εκτός των υποχρεωτικών (Υ)] καθώς και από μαθήματα που προσφέρονται από άλλα Τμήματα (βλ. Παράρτημα).
  • Διευκρίνιση: Όσοι φοιτητές (από τους εισαχθέντες τα παν/μιακά έτη 2006-7 και 2007-8) είχαν ήδη εξεταστεί με επιτυχία στο μάθημα της Ξένης Γλώσσας έχουν δικαίωμα να το κατοχυρώσουν ως υποχρεωτικό και εξετάζονται σε δύο (2) μα-θήματα ΑΕΦ και δύο (2) μαθήματα ΝΕΦ αντί τριών (3) που προβλέπονται από το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών.
  • Οι φοιτητές που επιλέγουν την ειδίκευση στην Ιστορία δεν μπορούν να επιλέξουν Υποχρεωτικά μαθήματα Ειδίκευσης στην Αρχαιολογία ως Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν (ΥΕ) ή Ελεύθερης Επιλογής (ΕΕ), ενώ οι φοιτητές που επιλέγουν την ειδίκευση στην Αρχαιολογία δεν μπορούν να επιλέξουν Υποχρεωτικά μαθήματα Ειδίκευσης στην Ιστορία ως Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν (ΥΕ) ήΕλεύθερης Επιλογής (ΕΕ).
• Τα μαθήματα Υποχρεωτικά Ειδίκευσης, Υποχρεωτικά Ειδίκευσης Φροντιστήρια, Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν και Ελεύθερης Επιλογής επιτρέπεται να δηλωθούν από τους φοι-τητές από το τέταρτο εξάμηνο και έπειτα.
• Προϋποθέσεις βαθμολόγησης των φοιτητών από τη συμμετοχή τους στις ανασκαφές που διεξά¬γονται από τον Τομέα Αρχαιολογίας:

1. Να βρίσκονται τουλάχιστον στο 5ο εξάμηνο σπουδών
2. Να έχουν ήδη περάσει το μάθημα του σχεδίου (ΑΑΑ 313)
3. Να συμπληρώσουν τρεις (3) τουλάχιστον εβδομάδες συμμετοχής στην ανασκαφή
4. Να παραδώσουν στον υπεύθυνο καθηγητή της ανασκαφής γραπτή αναφορά (έως 2.000 λέξεις) σχετική με το αντικείμενο της ανασκαφής, μετά το πέρας της ανασκαφικής περιόδου.
5. Η βαθμολόγηση της ανασκαφής του μαθήματος «Ανασκαφή – Σχέδιο» (ΑΑΑ 313) βασίζεται στη γραπτή αναφορά του φοιτητή και την εν γένει δραστηριότητα και παρουσία του στην ανασκαφή.

• Όλα τα μαθήματα του Προγράμματος Σπουδών διδάσκονται επί τρεις (3) ώρες την εβδομάδα και αντιστοιχούν σε τρεις (3) Διδακτικές Μονάδες.
• Για τη λήψη Πτυχίου απαιτούνται εκατόν τριάντα οκτώ (138) Διδακτικές Μονάδες, οι οποίες αντιστοιχούν σε σαράντα έξι (46) μαθήματα. Τα σαράντα έξι (46) μαθήματα αντιστοιχούν σε 244 μονάδες ECTS για την ειδίκευση στην Ιστορία και 243 μονάδες ECTS για την ειδίκευση στην Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης, για τους φοιτητές που εγγράφη¬καν πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012, και σε 240 μονάδες ECTS για τους φοιτητές που εγγράφηκαν από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και μετά.

Συνοπτικός πίνακας των κατηγοριών μαθημάτων

Κατηγορία μαθημάτων	Αριθμός μαθημάτων	ΔΜ/ECTS για όσους εγγράφηκαν πριν από το ακαδ. έτος 2011-12	ΔΜ/ECTS για όσους εγγράφηκαν από το ακαδ. έτος 2011-12 και μετά
Υποχρεωτικά	21	63/84	63/84
Υποχρεωτικά Ειδίκευσης (Ιστορία)	13	39/91	39/78
Υποχρεωτικά Ειδίκευσης (Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης)	14	42/98	42/84
Υποχρεωτικά Ειδίκευσης Φροντιστήρια (Ιστορία)	3	9/24	9/24
Υποχρεωτικά Ειδίκευσης Φροντιστήρια (Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης)	2	6/16	6/18
Υποχρεωτικά κατ’ Επιλογήν	7	21/35	21/42
Ελεύθερες Επιλογές	2	6/10	6/12
Σύνολο	46	138/244 (Ιστορία) 138/243 (Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης)	138/240 (Ιστορία) 138/240 (Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης)